İklim değişikliği, günümüzün en büyük küresel sorunlarından biri olarak hem ekonomileri hem de ekosistemleri derinden etkiliyor. Bu küresel meydan okumayla mücadelede yalnızca hükümetlerin değil, şirketlerin de kritik bir sorumluluğu bulunuyor. Bilim Temelli Hedefler girişimi (SBTi), şirketlerin sera gazı emisyonlarını azaltma taahhütlerini en güncel bilimsel veriler ışığında belirlemelerine yardımcı olan küresel bir çerçeve sunuyor. Peki, SBTi nedir ve şirketler için neden stratejik bir önem taşıyor?

Bilim Temelli Hedefler Girişimi (SBTi) Nedir?

SBTi (Science Based Targets initiative) yani Bilim Temelli Hedefler Girişimi, şirketlerin sera gazı emisyonlarını azaltma hedeflerini, Paris Anlaşması'nın küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlandırma hedefine ulaşmak için gereken hızlı ve derin emisyon azaltımlarıyla uyumlu olarak belirlemelerini sağlayan bir girişimdir. SBTi, şirketlerin iklim değişikliğinin en kötü etkilerinden kaçınmak için gerekli adımları atmasına rehberlik eder. Bu hedefler, en son iklim bilimine ve bilim insanlarının tavsiyelerine dayanır.

SBTi, dört kuruluşun işbirliğiyle oluşturulmuştur:

• CDP (Carbon Disclosure Project): Şirketlerin ve şehirlerin çevresel etkilerini açıklamalarını sağlayan küresel bir sistem.
• United Nations Global Compact: Şirketleri sürdürülebilirlik ilkelerine uymaya teşvik eden bir Birleşmiş Milletler girişimi.
• World Resources Institute (WRI): Küresel sorunlara pratik çözümler geliştiren bir araştırma kuruluşu.
• World Wide Fund for Nature (WWF): Dünyanın önde gelen koruma kuruluşlarından biri.

SBTi'nin Önemi ve Şirketlere Sağladığı Faydalar

SBTi, şirketlere birçok önemli fayda sağlar:

• İklim Risklerini Yönetme: SBTi, şirketlerin iklim değişikliğinden kaynaklanan fiziksel riskleri (örneğin, aşırı hava olayları, deniz seviyesinin yükselmesi) ve geçiş risklerini (örneğin, politika değişiklikleri, teknolojik gelişmeler) daha iyi anlamalarına ve yönetmelerine yardımcı olur.
• Yatırımcı Güveni ve Finansmana Erişim: Bilim temelli hedefler, yatırımcıların şirketlerin iklim eylemlerine olan güvenini artırır. Sürdürülebilirlik performansını önemseyen yatırımcılar, SBTi hedefleri belirleyen şirketlere daha fazla ilgi gösterir. Bu durum, şirketlerin finansmana erişimini kolaylaştırır ve finansal istikrarını güçlendirir.
• Rekabet Avantajı ve Pazar Liderliği: SBTi, şirketlere sürdürülebilirlik liderliği göstererek rekabet avantajı elde etmelerini sağlar. Tüketiciler ve iş ortakları, sürdürülebilir uygulamalara sahip şirketleri tercih eder. SBTi hedefleri belirleyen şirketler, pazarda öne çıkar ve marka değerlerini artırır.
• Marka İtibarı ve Paydaş Beklentilerini Karşılama: SBTi, şirketlerin marka itibarını güçlendirir ve paydaşların (örneğin, çalışanlar, müşteriler, tedarikçiler, toplum) beklentilerini karşılamalarına yardımcı olur. Şeffaf ve bilimsel temelli hedefler, paydaşların şirketlere olan güvenini artırır.
• Yasal Uyumluluk ve Geleceğe Hazırlık: SBTi, şirketlerin gelecekteki iklim düzenlemelerine (örneğin, karbon fiyatlandırması, emisyon standartları) hazırlanmalarına yardımcı olur. Proaktif bir yaklaşım, şirketlerin düzenleyici değişikliklere daha kolay uyum sağlamasını ve potansiyel maliyetlerden kaçınmasını sağlar.
• Operasyonel Verimlilik ve Maliyet Tasarrufu: SBTi hedefleri, şirketleri emisyonları azaltmak için yenilikçi çözümler bulmaya teşvik eder. Bu süreçte, şirketler enerji verimliliğini artırabilir, kaynak kullanımını optimize edebilir ve atık üretimini azaltabilir. Bu tür iyileştirmeler, operasyonel verimliliği artırır ve maliyet tasarrufu sağlar.

SBTi Süreci Nasıl İşler?

SBTi süreci, şirketlerin bilim temelli hedefler belirlemesi ve bu hedeflere ulaşması için yapılandırılmış bir yaklaşım sunar. Süreç genel olarak şu adımları içerir:

1. Taahhüt: Şirketler, SBTi'nin resmi web sitesi üzerinden bilim temelli hedef belirleme taahhüdünde bulunur. Bu adım, şirketin iklim eylemine olan bağlılığını gösterir.
2. Hedef Geliştirme: Şirketler, SBTi kriterlerine ve metodolojilerine uygun olarak emisyon azaltım hedeflerini geliştirir. Bu süreçte, şirketler Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonlarını dikkate alır. Hedefler, Paris Anlaşması'nın hedefleriyle uyumlu olmalıdır.
3. Hedef Sunumu: Geliştirilen hedefler, SBTi'nin belirlediği formatta ve gerekli belgelerle birlikte SBTi'ye sunulur.
4. Hedef Değerlendirmesi: SBTi uzmanları, sunulan hedefleri bilimsel kriterlere, metodolojilere ve SBTi'nin belirlediği gerekliliklere göre detaylı bir şekilde değerlendirir. Bu değerlendirme süreci, hedeflerin bilimsel temellere dayalı olduğundan ve yeterince iddialı olduğundan emin olmayı amaçlar.
5. Hedef Onayı: SBTi tarafından onaylanan hedefler, SBTi'nin web sitesinde ve şirketin kendi platformlarında kamuoyuna açıklanır. Onaylanan hedefler, şirketin iklim eylemine olan bağlılığını ve şeffaflığını gösterir.
6. Hedef Uygulaması ve İzleme: Şirketler, onaylanan hedeflere ulaşmak için gerekli stratejileri ve eylem planlarını uygular. Bu süreçte, şirketler emisyon azaltım projeleri geliştirir, enerji verimliliğini artırır, yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapar ve tedarik zinciriyle işbirliği yapar.
7. Raporlama: Şirketler, hedeflere ulaşma yolunda kaydettikleri ilerlemeyi düzenli olarak (genellikle yıllık olarak) raporlar. Bu raporlama, şeffaflığı ve hesap verebilirliği sağlar. Şirketler, emisyon verilerini, uyguladıkları projeleri ve elde ettikleri sonuçları paydaşlarla paylaşır.

SBTi Hedef Türleri ve Kapsamlar

SBTi, şirketlerin farklı emisyon kaynakları için hedef belirlemesine olanak tanır:

• Kapsam 1 Emisyonları: Şirketin sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan doğrudan salınan sera gazı emisyonlarıdır. Örnekler: Şirketin sahip olduğu araçlardan, üretim tesislerinden ve ekipmanlardan kaynaklanan emisyonlar.
• Kapsam 2 Emisyonları: Şirketin satın aldığı elektrik, ısı, buhar veya soğutma enerjisinin üretiminden kaynaklanan dolaylı sera gazı emisyonlarıdır.
• Kapsam 3 Emisyonları: Şirketin değer zincirindeki diğer kaynaklardan (Kapsam 1 ve 2'ye dahil olmayan) kaynaklanan dolaylı sera gazı emisyonlarıdır. Kapsam 3 emisyonları, genellikle bir şirketin toplam emisyonlarının büyük bir kısmını oluşturur. Örnekler: Tedarikçilerden satın alınan malların ve hizmetlerin üretimi, çalışanların iş seyahatleri, ürünlerin kullanımı ve bertarafı.

SBTi, şirketlerin Kapsam 1 ve 2 emisyonları için hedef belirlemesini zorunlu tutar. Kapsam 3 emisyonları için ise, şirketlerin bu emisyonların toplam emisyonlarının önemli bir bölümünü oluşturması durumunda hedef belirlemesi gereklidir.

Net Sıfır Hedefi ve SBTi'nin Rolü

SBTi, şirketlerin net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmaları için de bir çerçeve sunar. Net sıfır, şirketlerin emisyonlarını mümkün olan en yakın seviyeye kadar azaltmaları ve kalan emisyonları atmosferden uzaklaştıran projelerle (örneğin, orman restorasyonu, karbon yakalama ve depolama) dengelemeleri anlamına gelir.

SBTi, şirketlerin net sıfır hedeflerini belirlerken bilimsel kriterlere ve metodolojilere uymalarını sağlar. SBTi'nin Net Sıfır Standardı, şirketlere net sıfır hedeflerine ulaşmak için net bir yol haritası sunar.

SBTi ve İklim Bilimi

SBTi, şirketlerin iklim eylemlerini en son iklim bilimiyle uyumlu hale getirmelerine yardımcı olur. SBTi, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) gibi önde gelen bilimsel kuruluşların raporlarına ve tavsiyelerine dayanır. SBTi, şirketlerin küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlandırma hedefine ulaşmak için gereken emisyon azaltımlarını gerçekleştirmelerine rehberlik eder.

Çözümler

Şirketlerin SBTi sürecinde başarılı olmaları için çeşitli çözümler bulunmaktadır. Bu çözümler, şirketlerin ihtiyaçlarına ve kaynaklarına göre değişiklik gösterebilir. Bazı yaygın çözümler şunlardır:

• Danışmanlık Hizmetleri: Şirketler, SBTi hedef belirleme, karbon ayak izi analizi, emisyon azaltım stratejileri geliştirme, net sıfır yol haritası oluşturma ve sürdürülebilirlik raporlaması gibi konularda uzman danışmanlık firmalarından destek alabilirler.
• Teknolojik Çözümler: Şirketler, emisyon verilerini toplamak, analiz etmek ve raporlamak için çeşitli teknolojik araçlar ve platformlar kullanabilirler. Bu araçlar, şirketlerin emisyonlarını daha etkili bir şekilde yönetmelerine ve azaltmalarına yardımcı olabilir.
• İşbirlikleri: Şirketler, tedarikçileri, müşterileri ve diğer paydaşlarıyla işbirliği yaparak emisyonlarını azaltabilirler. Değer zinciri işbirlikleri, şirketlerin Kapsam 3 emisyonlarını yönetmelerine yardımcı olabilir.
• Eğitim ve Farkındalık: Şirketler, çalışanlarını SBTi ve iklim değişikliği konusunda eğiterek farkındalıklarını artırabilirler. Bu, şirketlerin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olacak bir kültür oluşturulmasına katkıda bulunabilir.

Şirketlerin SBTi sürecinde başarılı olmaları için doğru çözümleri belirlemeleri ve uygulamaları önemlidir. 

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. SBTi'ye kimler katılabilir?
   
   

Her sektörden ve büyüklükten şirket SBTi'ye katılabilir. SBTi, küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler) için de özel bir yol haritası sunmaktadır.

1. SBTi hedefi belirlemek zorunlu mu?

Şu anda zorunlu olmasa da, SBTi hedefi belirlemek şirketlerin iklim risklerini yönetmeleri, yatırımcı güvenini artırmaları, rekabet avantajı elde etmeleri ve paydaş beklentilerini karşılamaları için giderek daha önemli hale gelmektedir. Birçok ülke ve bölge, şirketlerin iklim eylemlerini zorunlu hale getiren düzenlemeler getirmektedir.

1. SBTi hedefleri ne kadar sürede bir güncellenmelidir?

SBTi hedefleri, en az 5 yılda bir güncellenmelidir. Ancak, iklim bilimindeki gelişmeleri ve en iyi uygulamaları takip etmek ve hedefleri gerektiğinde daha sık güncellemek önemlidir.

1. Net sıfır hedefi ile SBTi hedefi arasındaki fark nedir?

SBTi hedefi, emisyon azaltım hedeflerini belirlerken bilimsel kriterlere dayanmayı sağlar. Net sıfır hedefi ise, emisyonları mümkün olan en yakın seviyeye kadar azaltmayı ve kalan emisyonları dengelemeyi amaçlar. SBTi, net sıfır hedefine ulaşmak için bir çerçeve ve metodoloji sunar.

1. SBTi sürecinde destek almak mümkün mü?

Evet, şirketler SBTi sürecinde danışmanlık firmalarından destek alabilirler. Bu firmalar, şirketlerin SBTi hedeflerini belirlemelerine, emisyonlarını ölçmelerine, azaltım stratejileri geliştirmelerine ve raporlama yapmalarına yardımcı olabilirler.

1. SBTi hedefleri belirlemenin maliyeti nedir?

SBTi hedefleri belirlemenin maliyeti, şirketin büyüklüğüne, sektörüne, emisyon kaynaklarının karmaşıklığına ve ihtiyaç duyulan danışmanlık hizmetlerinin kapsamına bağlı olarak değişir. Ancak, SBTi hedefleri belirlemenin uzun vadeli faydaları (örneğin, risk yönetimi, yatırımcı güveni, rekabet avantajı) genellikle maliyetinden çok daha fazladır.

1. SBTi hedeflerine ulaşmak ne kadar sürer?

SBTi hedeflerine ulaşmak için gereken süre, şirketin mevcut emisyon seviyesine, azaltım potansiyeline, uyguladığı stratejilere ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir. Şirketler, kısa, orta ve uzun vadeli hedefler belirleyerek kademeli bir yaklaşım izleyebilir.

1. SBTi hedefleri belirlerken hangi zorluklarla karşılaşılabilir?

SBTi hedefleri belirlerken şirketler, veri toplama ve analiz zorlukları, Kapsam 3 emisyonlarını hesaplama zorlukları, teknolojik ve finansal engeller, paydaş katılımı zorlukları ve iklim bilimindeki değişikliklere uyum sağlama zorlukları gibi çeşitli zorluklarla karşılaşabilir. Danışmanlık hizmetleri, bu zorlukların aşılmasına yardımcı olabilir.